ਦਿੱਲੀ ‘ਚ ਵਧੇ ‘ਵਾਕਿੰਗ ਨਮੂਨੀਆ’ ਦੇ ਮਾਮਲੇ, ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ ਇਹ, ਨਿਮੋਨੀਆ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਵੱਖਰੀ? ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਰਹੋ ਸਾਵਧਾਨ

ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ‘ਗੰਭੀਰ’ ਤੋਂ ‘ਬਹੁਤ ਗੰਭੀਰ’ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਦਿੱਲੀ ‘ਚ ‘ਵਾਕਿੰਗ ਨਿਮੋਨੀਆ’ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਧੇ ਹਨ। ਇਹ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦੀ ਨਵੀਂ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ ਜਾਂ ਅਸੀਂ ਇਹ ਵੀ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਵਾਕਿੰਗ ਨਿਮੋਨੀਆ ਦਾ ਕੇਸ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ‘ਗੰਭੀਰ’ ਤੋਂ ‘ਜ਼ਿਆਦਾ ਗੰਭੀਰ’ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਘੁੰਮ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰਾਂ ਕੋਲ ਜਾਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਵਾਕਿੰਗ ਨਿਮੋਨੀਆ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਵਿਗੜਦੀ ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਸਿਹਤਮੰਦ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਿਮਾਰ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ‘ਵਾਕਿੰਗ ਨਿਮੋਨੀਆ’ ਦੇ ਕੇਸ ਵੀ ਵਧੇ ਹਨ। ਆਖ਼ਰਕਾਰ, ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਲੱਛਣ ਕੀ ਹਨ?

ਵਾਕਿੰਗ ਨਮੂਨੀਆ ਕੀ ਹੈ?
ਵਾਕਿੰਗ ਨਮੂਨੀਆ ਇੱਕ ਗੈਰ-ਡਾਕਟਰੀ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਜੋ ਨਮੂਨੀਆ ਦੇ ਹਲਕੇ ਕੇਸ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਸਾਹ ਨਾਲੀਆਂ ਦੀ ਸੋਜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਹਵਾ ਦੀਆਂ ਥੈਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਬਲਗ਼ਮ ਇਕੱਠਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਕਸਰ ਸਾਈਲੈਂਟ ਨਿਮੋਨੀਆ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਆਮ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਮਾਈਕੋਪਲਾਜ਼ਮਾ ਨਿਮੋਨੀਆ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਇਸ ਨੂੰ 1930 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਨਾਮ ਮਿਲਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਬਿਮਾਰੀ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਨਿਯਮਤ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਜਾਂ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਬੈੱਡ ਰੈਸਟ ਦੀ ਕੋਈ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਸੀ।

ਗੰਭੀਰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਾਰਨ ਕੇਸਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਵਾਧਾ
ਗੰਭੀਰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਛਣਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। 2009 ਦੇ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜੋ ਲੋਕ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਅਤੇ ਬਾਰੀਕ ਕਣਾਂ ਦੀ ਉੱਚ ਗਾੜ੍ਹਾਪਣ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਮੋਨੀਆ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਦੁੱਗਣੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਇਹ ਨਮੂਨੀਆ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਵੱਖਰਾ ਹੈ?
ਆਮ ਨਮੂਨੀਆ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੇ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਹਿੱਸੇ ਜਾਂ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਇਸ ਨਾਲ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੇ ਟਿਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਸੋਜ ਅਤੇ ਤਰਲ ਨਾਲ ਹਵਾ ਦੀਆਂ ਥੈਲੀਆਂ ਭਰ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਸਾਹ ਲੈਣਾ ਔਖਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਖੰਘ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਵਾਕਿੰਗ ਨਿਮੋਨੀਆ ਤਾ ਫੈਲਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਰਗੇ ਵਾਤਾਵਰਣਕ ਕਾਰਕ ਇਸ ਨੂੰ ਵਿਗੜਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੰਕਰਮਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਕਿਸ ਉਮਰ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ?
ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਦੇ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਪੰਜ ਤੋਂ 14 ਸਾਲ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੈ। ਇਹ 40 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਦਮੇ ਵਾਲੇ ਲੋਕ, ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ, ਕਮਜ਼ੋਰ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਅਤੇ ਕੁਝ ਖਾਸ ਮੈਡੀਕਲ ਸਥਿਤੀਆਂ ਲਈ ਸਟੀਰੌਇਡ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਵੀ ਇਸ ਵਾਇਰਸ ਤੋਂ ਸੰਕਰਮਿਤ ਹੋਣ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੰਭਾਵਨਾ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।

ਇਸ ਦੇ ਲੱਛਣ ਕੀ ਹਨ?
ਵਾਕਿੰਗ ਨਮੂਨੀਆ ਦੇ ਲੱਛਣ ਫਲੂ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬੁਖਾਰ, ਠੰਢ, ਖਾਂਸੀ, ਸਿਰ ਦਰਦ, ਗਲੇ ਵਿੱਚ ਖਰਾਸ਼, ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਅਤੇ ਧੱਫੜ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਵਾਕਿੰਗ ਨਮੂਨੀਆ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਹਲਕੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਵਰਗੇ ਲੱਛਣਾਂ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਤੇਜ਼ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਤਿੰਨ ਤੋਂ ਪੰਜ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਲਈ ਜਾਰੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਰੀਰਕ ਮੁਆਇਨਾ ਜਾਂ ਐਕਸ-ਰੇ ਦੁਆਰਾ ਨਿਦਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਕਿਵੇਂ ਫੈਲਦਾ ਹੈ?
ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਉਦੋਂ ਫੈਲਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਸੰਕਰਮਿਤ ਵਿਅਕਤੀ ਸਾਹ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਬੋਲਦਾ ਹੈ, ਖੰਘਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਦੂਜਿਆਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਛਿੱਕਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਇਸ ਲਈ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਕੀਟਾਣੂਆਂ ਦੀਆਂ ਸਾਹ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਤੈਰਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਲਾਗ ਦਾ ਫੈਲਣਾ ਵਧੇਰੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕੈਰੀਅਰ ਦੀ ਛੂਤ ਦੀ ਮਿਆਦ 10 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕਾਲਜਾਂ ਅਤੇ ਸਕੂਲਾਂ ਵਰਗੀਆਂ ਵਿਅਸਤ ਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?
ਜੇ ਲਾਗ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਡਾਕਟਰ ਐਂਟੀਬਾਇਓਟਿਕਸ ਦਾ ਨੁਸਖ਼ਾ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਵਾਇਰਸ ਹੈ, ਤਾਂ ਲਾਗ ਆਪਣੇ ਆਪ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕੇਵਲ ਲੱਛਣ ਦੇਖਭਾਲ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।

ਇਸ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ?
ਫਲੂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਨਮੂਨੀਆ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਹਰ ਸਾਲ ਫਲੂ ਦਾ ਟੀਕਾ ਲਓ। ਨਮੂਨੀਆ ਦਾ ਟੀਕਾ ਲਗਵਾਉਣ ਬਾਰੇ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰੋ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਵਾਇਰਲ ਜਾਂ ਮਾਈਕੋਪਲਾਜ਼ਮਾ ਨਿਮੋਨੀਆ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਕੋਈ ਟੀਕਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨਿਮੋਕੋਕਲ ਨਿਮੋਨੀਆ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਟੀਕਾ ਲਗਵਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਕਾਫ਼ੀ ਨੀਂਦ ਲਓ, ਸਿਹਤਮੰਦ ਖੁਰਾਕ ਖਾਓ ਅਤੇ ਕਸਰਤ ਕਰੋ। ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧੋਣ ਲਈ ਗਰਮ, ਸਾਬਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ। ਇਹਨਾਂ ਵਾਇਰਸਾਂ ਦੇ ਫੈਲਣ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ, ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਖੰਘਦੇ ਜਾਂ ਛਿੱਕਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਆਪਣਾ ਮੂੰਹ ਢੱਕੋ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਹੋ।

ਕਿੰਨੀ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਹੈ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਹਵਾ?
ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਅਜੇ ਵੀ ਨਾਜ਼ੁਕ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ ‘ਚ ਕਰੀਬ 15 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਨੀਲਾ ਅਸਮਾਨ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਵਿੱਚ ਧੂੰਏਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੀ ਹਲਕੀ ਪਰਤ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਕਰੀਬ ਸੱਤ ਕਰੋੜ ਲੋਕ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ਕੇਂਦਰੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕੰਟਰੋਲ ਬੋਰਡ (CPCB) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪਾਰਟੀਕੁਲੇਟ ਮੈਟਰ 2.5 (PM 2.5) ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਕ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਸੁਧਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਪਰ 373 ਦੇ ਸਮੁੱਚੇ ਹਵਾ ਗੁਣਵੱਤਾ ਸੂਚਕਾਂਕ (AQI) ਦੇ ਨਾਲ “ਬਹੁਤ ਮਾੜਾ” ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ “ਖਰਾਬ” ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।