ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ UPI ਸਕੈਮ ਕਰਕੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਬੈਂਕ ਖਾਤੇ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਖ਼ਾਲੀ, ਰਹੋ ਸਾਵਧਾਨ – News18 ਪੰਜਾਬੀ
ਨੋਟਬੰਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੋਂ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਡਿਜੀਟਲ ਭੁਗਤਾਨ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਯੂਨੀਫਾਈਡ ਪੇਮੈਂਟ ਇੰਟਰਫੇਸ (UPI) ਵਰਗਾ ਤਰੀਕਾ ਕਾਫ਼ੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਕੁੱਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਡੈਬਿਟ ਅਤੇ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ UPI ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। NPCI ਦੇ ਤਾਜ਼ਾ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਨਵਰੀ 2025 ਵਿੱਚ UPI ਰਾਹੀਂ 23.48 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ 16.99 ਬਿਲੀਅਨ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਡਿਜੀਟਲ ਭੁਗਤਾਨ ਦੇ ਵਧਦੇ ਰੁਝਾਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਭਾਰੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਆਰਬੀਆਈ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਮੌਜੂਦਾ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2024-25 ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਛਿਮਾਹੀ ਵਿੱਚ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਸਾਲ-ਦਰ-ਸਾਲ 27 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵਧ ਕੇ ਕੁੱਲ 18,461 ਮਾਮਲਿਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਯੂਨੀਫਾਈਡ ਪੇਮੈਂਟ ਇੰਟਰਫੇਸ (UPI) ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸਕੈਮ ਬਾਰੇ ਦੱਸਾਂਗੇ, ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣ ਕੇ ਤੁਸੀਂ ਸਕੈਮਰਾਂ ਦੇ ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਫਸੋਗੇ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਯੂਨੀਫਾਈਡ ਪੇਮੈਂਟ ਇੰਟਰਫੇਸ (UPI) ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਸਕੈਮਾਂ ਬਾਰੇ…
UPI ਸਕੈਮ ਦੀਆਂ ਆਮ ਕਿਸਮਾਂ…
ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਸਕੈਮ
ਸਕੈਮਰ ਜਾਅਲੀ ਈਮੇਲਾਂ, SMS ਜਾਂ ਫ਼ੋਨ ਕਾਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਬੈਂਕ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਹੋਣ ਦਾ ਦਿਖਾਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ UPI ਪਿੰਨ ਜਾਂ ਵਨ-ਟਾਈਮ ਪਾਸਵਰਡ ਦੱਸਣ ਲਈ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਬੈਂਕ ਖਾਤੇ ਖਾਲੀ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਨਕਲੀ UPI ਐਪਸ
ਸਕੈਮਰ ਨਕਲੀ UPI ਐਪਸ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਅਸਲੀ ਐਪਸ ਵਰਗੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਪਭੋਗਤਾ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਨਿੱਜੀ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਜੋਖਮ ਵਿੱਚ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ।
QR ਕੋਡ ਸਕੈਮ
ਸਕੈਮਰ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੈਸੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ QR ਕੋਡ ਸਕੈਨ ਕਰਨ ਲਈ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ QR ਕੋਡ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭੁਗਤਾਨ ਦੀ ਰਿਕਵੈਸਟ ਤਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਉਪਭੋਗਤਾ ਦੇ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚੋਂ ਪੈਸੇ ਕੱਟ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।
ਪੈਸੇ ਲਈ ਰਿਕਵੈਸਟ ਭੇਜਣਾ
ਸਕੈਮਰ ‘ਪੈਸੇ ਦੀ ਰਿਕਵੈਸਟ’ ਵਾਲੇ ਲਿੰਕ ਭੇਜਦੇ ਹਨ ਜੋ ਭੁਗਤਾਨ ਲਿੰਕਾਂ ਦੇ ਭੇਸ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਉਪਭੋਗਤਾ ਲਿੰਕ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣਾ UPI ਪਿੰਨ ਦਰਜ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਅਣਜਾਣੇ ਵਿੱਚ ਧੋਖਾਧੜੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਰਿਵਾਰਡ ਸਕੈਮ
ਧੋਖੇਬਾਜ਼ ਜਾਂ ਸਕੈਮਰ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨਾਲ ਫ਼ੋਨ ਕਾਲਾਂ, ਮੈਸੇਜਿਸ ਜਾਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਰਾਹੀਂ ਸੰਪਰਕ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਨਾਮਾਂ ਜਾਂ ਨੌਕਰੀ ਦੇ ਮੌਕਿਆਂ ਦਾ ਲਾਲਚ ਦੇ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ UPI ਵੇਰਵੇ ਸਾਂਝੇ ਕਰਨ ਲਈ ਭਰਮਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਨਕਲੀ ਭੁਗਤਾਨ ਦਾ ਸਕ੍ਰੀਨਸ਼ੌਟ
ਧੋਖੇਬਾਜ਼ ਨਕਲੀ UPI ਭੁਗਤਾਨ ਵੈਰੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਸਕ੍ਰੀਨਸ਼ਾਟ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਭੇਜਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਭੁਗਤਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
UPI ਆਈਡੀ ਸਕੈਮ
ਸਕੈਮਰ ਨਕਲੀ UPI ਆਈਡੀ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਅਸਲੀ UPI ਆਈਡੀ ਵਰਗੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਗਲਤ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਪੈਸੇ ਭੇਜਣ ਲਈ ਭਰਮਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ।
ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ UPI ਘੁਟਾਲੇ ਬਹੁਤ ਆਮ ਹੋ ਗਏ ਹਨ ਇਸ ਲਈ UPI ਸਕੈਮ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ:
-
ਕਿਸੇ ਵੀ ਅਣਜਾਣ ਮੋਬਾਈਲ ਨੰਬਰ ਅਤੇ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਤੋਂ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹੋ।
-
UPI ਰਾਹੀਂ ਪੈਸੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਲਾਲਚ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ UPI ਪਿੰਨ ਕੀਤੇ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਨਾ ਕਰੋ।
-
ਕਿਸੇ ਵੀ ਅਣਜਾਣ ਭੁਗਤਾਨ ਦੀ ਰਿਕਵੈਸਟ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਨਾ ਕਰੋ।
-
ਨਕਲੀ UPI ਐਪਸ ਤੋਂ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹੋ।
-
ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਪੈਸੇ ਭੇਜਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਛਾਣ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰੋ।
-
ਕਿਸੇ ਵੀ ਅਣਜਾਣ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲ ਆਪਣਾ UPI ਪਿੰਨ ਨਾ ਦਰਜ ਕਰੋ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸਾਂਝਾ ਕਰੋ।
-
QR ਕੋਡ ਰਾਹੀਂ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਵੇਰਵਿਆਂ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰੋ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੁੱਝ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖ ਕੇ ਤੁਸੀਂ ਯੂਪੀਆਈ ਸਕੈਮ ਤੋਂ ਬੱਚ ਸਕਦੇ ਹੋ ਤੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰ ਕੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਤੇ ਦੋਸਤਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਸਕੈਮ ਤੋਂ ਬਚਾ ਸਕਦੇ ਹੋ।
