ਕੰਗਾਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਕੋਲ ਕਿੱਥੋਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼, ਡਰੋਨ ਅਤੇ ਬੰਬ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਪੈਸੇ?
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਭੋਜਨ ਦੀ ਕਮੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਦੇਸ਼ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਕਟੋਰਾ ਲੈ ਕੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਅਜੀਬ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭੁੱਖ ਮਿਟਾਉਣ ਦੀ ਪੂਰੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਆਪਣੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਸਵਾਲ ਇਹ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼, ਡਰੋਨ ਅਤੇ ਬੰਬ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਪੈਸੇ ਕਿੱਥੋਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ?
ਭਾਵੇਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਆਰਥਿਕ ਦੀਵਾਲੀਆਪਨ ਦੇ ਕੰਢੇ ‘ਤੇ ਹੈ, ਪਰ ਇਸਦੀ ਫੌਜ ਅਜੇ ਵੀ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜ ਦੀ ਹਰ ਜ਼ਰੂਰਤ ਪੂਰੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਜੀਡੀਪੀ ਸਿਰਫ਼ 236 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਹੈ, ਫਿਰ ਵੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਸਾਲ 2025 ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਖਰਚ ਲਈ 7 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰੱਖੇ ਹਨ। ਤਾਂ ਫਿਰ ਸਵਾਲ ਉੱਠਦਾ ਹੈ – ਇਹ ਪੈਸਾ ਕਿੱਥੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ?
ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ 80% ਤੋਂ ਵੱਧ ਰੱਖਿਆ ਆਯਾਤ ਚੀਨ ਤੋਂ ਆਏ ਹਨ। ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਹਥਿਆਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਸਗੋਂ ਕਰਜ਼ੇ ‘ਤੇ ਪੈਸੇ ਵੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਚੀਨ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਘੱਟ ਵਿਆਜ ਅਤੇ ਲਚਕਦਾਰ ਸ਼ਰਤਾਂ ‘ਤੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਕਰਜ਼ੇ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਪੈਸੇ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਚੀਨ ਤੋਂ ਕਰਜ਼ਾ ਲੈਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਹਥਿਆਰ ਮਿਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਹਥਿਆਰ ਕਿੰਨੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹਨ, ਇਹ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ‘ਤੇ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਹ ਗਲਤੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹਿੰਗੀ ਸਾਬਤ ਹੋਈ ਜਿਸਨੇ ‘ਚੀਨੀ ਸਮਾਨ’ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਹਥਿਆਰ ਸਮਝਿਆ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਨੇ ਇਸਦੇ ਕਈ ਏਅਰਬੇਸ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤੇ।
ਫੌਜ ਦੀ ਆਪਣੀ ਆਮਦਨ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਤਾਕਤ ਹੈ
ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜ ਖੁਦ “ਇੱਕ ਰਾਜ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਰਾਜ” ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਉਸਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਵਪਾਰਕ ਸਾਮਰਾਜ ਹੈ। ਪੀਜ਼ਾ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸੀਮਿੰਟ ਤੱਕ, ਉਹ ਅਣਗਿਣਤ ਕਾਰੋਬਾਰ ਚਲਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਫੈਕਟਰੀਆਂ, ਹਾਊਸਿੰਗ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੌਂਸਲਾਂ, ਸਭ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਫੌਜ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲਿਆ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਫੌਜ ਸਰਕਾਰੀ ਬਜਟ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਆਪਣੇ ਲਈ ਹਥਿਆਰ ਕਮਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਖਰਚ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਖਰੀਦਦੀ ਵੀ ਹੈ।
ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦਾ ਵੀ ਹੱਥ ਹੈ
1948 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੁਣ ਤੱਕ, ਇਕੱਲੇ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ 40 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕੈਨੇਡਾ, ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਅਤੇ ਯੂਰਪ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਪੈਸੇ ਨੂੰ ਜੋੜਿਆ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਅੰਕੜਾ 55 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪੈਸਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਆਰਥਿਕ ਹਾਲਤ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਰ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਆਪਣੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ।
ਅਜਮਾਓ ਇਹ ਨੁਸਖੇ, ਸਫੇਦ ਵਾਲ ਵੀ ਹੋ ਜਾਣਗੇ ਕਾਲੇ!
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਰਾਜਦੂਤ ਹੁਸੈਨ ਹੱਕਾਨੀ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਹਾ ਸੀ, “ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ਨੂੰ 15 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਅਤੇ ਤਾਈਵਾਨ ਨੂੰ 10 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਮਿਲੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਬਣਾਈਆਂ। ਸਾਨੂੰ 55 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਮਿਲੇ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਭਰਮ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ।” ਹੱਕਾਨੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਇਸ ਪੈਸੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਫੌਜ ਦੀ ਤਾਕਤ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਵਰਤਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਭਾਰਤ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣਾ ਜਨੂੰਨ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਛੱਡਿਆ। ਹਰ ਡਾਲਰ ਨੇ ਫੌਜ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਨਹੀਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, “ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਹਰ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਅਮਰੀਕਾ ਵਾਪਸ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਉਸਨੂੰ ਗਾਲ੍ਹਾਂ ਕੱਢਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਅਮਰੀਕਾ ਹੀ ਹੈ ਜੋ ਬਿੱਲ ਅਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।”
IMF ਮਦਦ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ
9 ਮਈ 2025 ਨੂੰ, IMF ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ 2.4 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੀ ਨਵੀਂ ਸਹਾਇਤਾ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ IMF ਵਾਰ-ਵਾਰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰੱਖਿਆ ਖਰਚ ਘਟਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸਦਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਫੌਜ ‘ਤੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕੋਈ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਪਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਵੇਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਖੁਦ ਸ਼ਕਤੀ, ਕਾਰੋਬਾਰ ਅਤੇ ਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਮਾਲਕ ਹੈ। ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਆਈਐਮਐਫ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਤਾਜ਼ਾ ਪੈਸੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜ ਦੀ ਇੱਛਾ ਅਨੁਸਾਰ ਕਰਨੀ ਪਵੇਗੀ। ਆਈਐਮਐਫ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੋਵੇਂ ਇਹ ਜਾਣਦੇ ਹਨ। ਪਰ, ਆਪਣੀਆਂ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਹਿੱਤਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਹਰ ਕੋਈ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਬੈਠੇਗਾ, ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਸਨ।
