33000 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟੇ ਦੀ ਰਫਤਾਰ ਨਾਲ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਤੂਫਾਨ, ਹਵਾਵਾਂ ਦੀ ਇੰਨੀ ਰਫਤਾਰ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਲਿਆ ਦੇਵੇਗੀ ਤਬਾਹੀ
ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ: ਛੋਟੇ ਤੂਫ਼ਾਨ ਵੀ ਵੱਡੀ ਤਬਾਹੀ ਮਚਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਹਵਾ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ 407 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟਾ ਸੀ। ਪਰ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਹੁਣ ਇੱਕ ਤੂਫ਼ਾਨ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ 33,000 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟੇ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਹਵਾਵਾਂ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਖਗੋਲ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਸੂਰਜੀ ਮੰਡਲ ਦੇ ਇੱਕ ਬਾਹਰੀ ਗ੍ਰਹਿ ‘ਤੇ ਇੱਕ ‘ਸੁਪਰਸੋਨਿਕ ਜੈੱਟਸਟ੍ਰੀਮ’ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੇਖੀ ਗਈ ਸਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ ਹਵਾ ਹੈ। ਇਹ ਅਜਿਹਾ ਮੌਸਮ ਹੈ, ਜੋ ਜੇਕਰ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੀਵਨ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। WASP-127b ਗ੍ਰਹਿ ਧਰਤੀ ਤੋਂ 500 ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਾਲ ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਗੈਸੀ ਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਇਹ ਗ੍ਰਹਿ ਜੁਪੀਟਰ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਵੱਡਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਸਦਾ ਪੁੰਜ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ।
ਇਸ ਵਿਸ਼ਾਲ ਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਖੋਜ 2016 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ। ਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਭੂਮੱਧ ਰੇਖਾ ‘ਤੇ ਤੇਜ਼ ਹਵਾਵਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਬੈਂਡ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਡੇ ਸੂਰਜੀ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਗੈਸ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ‘ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਬੈਂਡਾਂ ਵਰਗਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਵਾਵਾਂ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਅਜੇ ਵੀ ਰਹੱਸਮਈ ਸੀ।21 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ‘ਐਸਟ੍ਰੋਨੋਮੀ ਐਂਡ ਐਸਟ੍ਰੋਫਿਜ਼ਿਕਸ’ ਜਰਨਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਵਾਵਾਂ ਦੀ ਗਤੀ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਚਿਲੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਯੂਰਪੀਅਨ ਦੱਖਣੀ ਆਬਜ਼ਰਵੇਟਰੀ (ਈਐਸਓ) ਦੇ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਟੈਲੀਸਕੋਪ (ਵੀਐਲਟੀ) ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ, ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਵਾਵਾਂ ਦੀ ਗਤੀ ਨੂੰ ਮਾਪਿਆ।
ਸਪੀਡ 9 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਸਕਿੰਟ
ਇਸ ਅਧਿਐਨ ਦੀ ਮੁੱਖ ਲੇਖਕ ਗੋਟਿੰਗਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਜਰਮਨੀ ਦੀ ਖਗੋਲ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਲੀਜ਼ਾ ਨੌਰਟਮੈਨ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘ਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਦਾ ਇਕ ਹਿੱਸਾ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਰਫਤਾਰ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਵੱਲ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਦੂਜਾ ਹਿੱਸਾ ਉਸੇ ਰਫਤਾਰ ਨਾਲ ਦੂਰ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਭੂਮੱਧ ਰੇਖਾ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਮਜ਼ਬੂਤ ਜੈੱਟ ਸਟ੍ਰੀਮ ਹੈ। WASP-127b ‘ਤੇ ਹਵਾ ਦੀ ਗਤੀ 9 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਸਕਿੰਟ ਹੈ। ਇਹ ਕੈਟਾਗਰੀ 5 ਹਰੀਕੇਨ ਸੀਮਾ ਤੋਂ 130 ਗੁਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤਾਕਤਵਰ ਹੈ। ਨਾਸਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਗ੍ਰਹਿ ਨੈਪਚਿਊਨ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਜੈੱਟਸਟ੍ਰੀਮ ਵਿੱਚ ਹਵਾਵਾਂ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 18 ਗੁਣਾ ਤੇਜ਼ ਹੈ, ਜੋ 1800 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟਾ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸੂਰਜੀ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ ਹਵਾ ਹੈ।
ਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਬਾਰੇ ਕੀ ਪਾਇਆ?
ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਕੇ WASP-127b ਦੇ ਬੱਦਲਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਘੁੰਮਦੇ ਬੱਦਲਾਂ ਵਿਚ ਜਲ ਵਾਸ਼ਪ ਅਤੇ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਦੋਵੇਂ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਮਿਸ਼ਰਣ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਜੀਵਨ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। VLT ਦੁਆਰਾ ਇਕੱਤਰ ਕੀਤੇ ਤਾਪਮਾਨ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਚੱਲਿਆ ਹੈ ਕਿ WASP-127b ਦੇ ਧਰੁਵੀ ਖੇਤਰ ਬਾਕੀ ਗ੍ਰਹਿ ਨਾਲੋਂ ਠੰਢੇ ਹਨ ਅਤੇ ਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਦਿਨ ਅਤੇ ਰਾਤ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਅੰਤਰ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਸਿਰਫ ਜ਼ਮੀਨੀ-ਅਧਾਰਿਤ ਦੂਰਬੀਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ VLT ਦੂਰ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿਾਂ ਦੀ ਹਵਾ ਦੀ ਗਤੀ ਨੂੰ ਮਾਪ ਸਕਦੇ ਹਨ।
