ਨਕਲੀ ਮੀਂਹ ਨਾਲ ਦੂਰ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ ਦਿੱਲੀ-ਐਨਸੀਆਰ ਦੀ ਸਮੋਗ? ਜਾਣੋ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਨਕਲੀ ਬਾਰਿਸ਼ – News18 ਪੰਜਾਬੀ

ਪਿਛਲੇ 10 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਦਿੱਲੀ-ਐੱਨਸੀਆਰ ਨੂੰ ਸਮੋਗ ਨੇ ਆਪਣੀ ਲਪੇਟ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਦੀਵਾਲੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਇਹ ਰੁਝਾਨ ਇਸ ਪੂਰੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼ 400-500 ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਮਾੜੇ AQI ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਬਾਹਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਹਵਾ ਉਸਦੇ ਗਲੇ ਅਤੇ ਫੇਫੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਗ੍ਰੈਪ (Graded Response Action Plan) 4 ਲਗਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਹਾਲਤ ‘ਚ ਕੋਈ ਸੁਧਾਰ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਅਜਿਹਾ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਦਿੱਲੀ ਐਨਸੀਆਰ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਨਕਲੀ ਮੀਂਹ ਨਾਲ ਹੀ ਹੱਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਨੋਇਡਾ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਲੋਨੀਆਂ ਵੀ ਆਪਣੇ ਸਥਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਸਭ ਤੋਂ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਵੈਦਰ ਫੋਰਕਾਸਟ ਵਿੱਚ ਅਗਲੇ 8-10 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਦਾ ਕੋਈ ਸੰਕੇਤ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਮੰਤਰੀ ਗੋਪਾਲ ਰਾਏ ਨੇ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਪੱਤਰ ਲਿਖ ਕੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਵਿਗੜਦੇ ਪੱਧਰ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਨਕਲੀ ਮੀਂਹ ਲਈ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੇ ਦਖਲ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, “ਧੁੰਦ ਦੀਆਂ ਪਰਤਾਂ ਨੇ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਢੱਕ ਲਿਆ ਹੈ। ਧੂੰਏਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਲਈ ਨਕਲੀ ਮੀਂਹ ਹੀ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਹੱਲ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਮੈਡੀਕਲ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਹੈ।” ਇੰਨੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਫੈਲੀ ਧੁੰਦ ਕਾਰਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਵਿਗੜ ਰਹੀ ਹੈ। ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਜਲਣ, ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਤਕਲੀਫ਼, ਖੰਘ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਆਮ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਉਹ ਲੋਕ ਜੋ ਸਾਹ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹਨ, ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਨਕਲੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਹੀ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਹੱਲ ਬਚਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਦਿੱਲੀ, ਐਨਸੀਆਰ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਕੁਝ ਰਾਹਤ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਕੋਲ ਨਕਲੀ ਮੀਂਹ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਤਕਨੀਕ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਈ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਬਾਰਿਸ਼ਾਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਬਰਸਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਵਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਫ਼ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ ਤੇ ਇਹ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੋਵੇਗਾ।

ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ, ਸੰਯੁਕਤ ਅਰਬ ਅਮੀਰਾਤ ਨੇ ਭਿਆਨਕ ਗਰਮੀ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਲਈ ਡਰੋਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਬੱਦਲਾਂ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਨਾਲ ਚਾਰਜ ਕਰਕੇ ਨਕਲੀ ਵਰਖਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਬਾਰਿਸ਼ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਹ ਨਵੀਂ ਤਕਨੀਕ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਬੱਦਲਾਂ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਝਟਕੇ ਦੇ ਕੇ ਮੀਂਹ ਪਵਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਿਜਲੀ ਚਾਰਜ ਹੁੰਦੇ ਹੀ ਬੱਦਲਾਂ ‘ਚ ਰਗੜ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਦੁਬਈ ਅਤੇ ਆਸਪਾਸ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ‘ਚ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਮੀਂਹ ਪਿਆ।

ਅਜਿਹਾ ਮੀਂਹ 70 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ…
50 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਲਖਨਊ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਨਕਲੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ 02-03 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਨਕਲੀ ਮੀਂਹ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਦੁਬਈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਆਸਪਾਸ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਨਕਲੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਇੱਕ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਵੀਂ ਤਕਨੀਕ ਨਾਲ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਡਰੋਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਦਰਅਸਲ, ਰੀਡਿੰਗ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਇਸ ‘ਤੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਤੋਂ ਮੀਂਹ ਬਣਾਉਣਾ ਕਾਫ਼ੀ ਮਹਿੰਗਾ ਹੈ। ਨਕਲੀ ਵਰਖਾ ਹੋਰ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ, ਪਹਿਲਾਂ ਨਕਲੀ ਬੱਦਲ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਵਰਖਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਨਕਲੀ ਵਰਖਾ ਕਿਵੇਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ: ਨਕਲੀ ਮੀਂਹ ਬਣਾਉਣਾ ਇੱਕ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਕਲੀ ਬੱਦਲ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਤਕਨੀਕ ਵਿੱਚ, ਸਿਲਵਰ ਆਇਓਡਾਈਡ ਨੂੰ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਜਾਂ ਰਾਕੇਟ ਦੁਆਰਾ ਉੱਪਰ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਬੱਦਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਿਲਵਰ ਆਇਓਡਾਈਡ ਕੁਦਰਤੀ ਬਰਫ਼ ਵਾਂਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਬੱਦਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਭਾਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੀਂਹ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਨਕਲੀ ਵਰਖਾ ਲਈ ਬੱਦਲ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ। ਕਲਾਉਡ ਸੀਡਿੰਗ ਬੱਦਲਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ। ਜਦੋਂ ਬੱਦਲ ਬਣਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਸਿਲਵਰ ਆਇਓਡਾਈਡ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਭਾਫ਼ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਭਾਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਗੁਰੂਤਾਕਰਸ਼ਣ ਕਾਰਨ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਡਿੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਵਰਲਡ ਮੈਟਰੋਲੋਜੀਕਲ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ 56 ਦੇਸ਼ ਕਲਾਊਡ ਸੀਡਿੰਗ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।

ਕਲਾਉਡ ਸੀਡਿੰਗ : ਨਕਲੀ ਮੀਂਹ ਦੀ ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਪਿਛਲੇ 50-60 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵਰਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਕਲਾਉਡ ਸੀਡਿੰਗ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਲਾਉਡ ਸੀਡਿੰਗ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਫਰਵਰੀ 1947 ਵਿੱਚ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੇ ਬਾਥਰਸਟ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਜਨਰਲ ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਲੈਬ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 60 ਅਤੇ 70 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਕਈ ਵਾਰ ਨਕਲੀ ਬਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਘਟਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ। ਨਕਲੀ ਵਰਖਾ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸੋਕੇ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।

ਸਾਲ 2018 ‘ਚ ਦਿੱਲੀ ‘ਚ ਨਕਲੀ ਮੀਂਹ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ
ਸਾਲ 2018 ‘ਚ ਦਿੱਲੀ ‘ਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਧਣ ਕਾਰਨ ਨਕਲੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਆਈਆਈਟੀ ਕਾਨਪੁਰ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੀ ਗੰਭੀਰ ਸਥਿਤੀ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਨਕਲੀ ਮੀਂਹ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਬਸ ਮੌਸਮ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਹੋਣ ਦੀ ਉਡੀਕ ਹੈ। ਆਈਆਈਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਨੇ ਨਕਲੀ ਬਾਰਸ਼ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਸਰੋ ਤੋਂ ਇੱਕ ਜਹਾਜ਼ ਵੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਪਰ ਮੌਸਮ ਅਨੁਕੂਲ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਨਕਲੀ ਵਰਖਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕੀ।

ਪ੍ਰਯੋਗ ਲਖਨਊ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ…
ਨਕਲੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਦੀ ਤਕਨੀਕ ਦਾ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਲਖਨਊ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੀਖਣ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਪਰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵੱਡੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਈ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਨਕਲੀ ਮੀਂਹ ਦੀ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਆਈਆਈਟੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਰੇਨ ਐਂਡ ਕਲਾਊਡ ਫਿਜ਼ਿਕਸ ਰਿਸਰਚ ਨੇ ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਲਾਉਡ ਸੀਡਿੰਗ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪ੍ਰਯੋਗ 1951 ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਭਾਰਤੀ ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਐਸ ਕੇ ਚੈਟਰਜੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਬੱਦਲ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸਨ। ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ। ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਗੈਸ ਨਾਲ ਭਰੇ ਗੁਬਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬੱਦਲਾਂ ਦੇ ਉੱਪਰ ਲੂਣ ਅਤੇ ਸਿਲਵਰ ਆਇਓਡਾਈਡ ਭੇਜ ਕੇ ਨਕਲੀ ਬਾਰਸ਼ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਕਲਾਉਡ ਸੀਡਿੰਗ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸੋਕੇ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਡੈਮਾਂ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਅਜਿਹੇ ਮੀਂਹ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ…
ਟਾਟਾ ਫਰਮ ਨੇ 1951 ਵਿਚ ਪੱਛਮੀ ਘਾਟ ਵਿਚ ਕਈ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਅਜਿਹੀ ਬਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਫਿਰ ਪੁਣੇ ਦੇ ਰੇਨ ਐਂਡ ਕਲਾਊਡ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਨੇ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੀ ਨਕਲੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਾਲ 1983, 84 ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਅਜਿਹਾ ਕੰਮ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਵਿੱਚ 93-94 ਵਿੱਚ ਸੋਕੇ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਕਰਨਾਟਕ ਵਿੱਚ 2003-04 ਵਿੱਚ ਨਕਲੀ ਮੀਂਹ ਪਿਆ ਸੀ। ਸਾਲ 2008 ਵਿੱਚ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ 12 ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਸੀ। ਲਗਭਗ ਦੋ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ, ਆਈਆਈਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਮਾਨਸੂਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਨਕਲੀ ਬਾਰਸ਼ ਕਰਨਾ ਆਸਾਨ ਹੈ। ਪਰ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਇਹ ਆਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਬੱਦਲਾਂ ਵਿੱਚ ਨਮੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।