ਡਿਜੀਟਲ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦਾ ਤੇਜ਼ ਵਿਕਾਸ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹਰ ਪਹਿਲੂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਸੰਚਾਰ ਅਤੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਅਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦੀ ਦੁਨੀਆ। ਆਰਟੀਫੀਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਅਤੇ ਮਸ਼ੀਨ ਲਰਨਿੰਗ ਨੇ ਡੇਟਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ, ਆਟੋਮੇਸ਼ਨ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਲਿਆ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਆਫ਼ ਥਿੰਗਜ਼ (IoT) ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ, ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਅਤੇ ਡੇਟਾ-ਅਧਾਰਿਤ ਫੈਸਲੇ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਸੁਧਾਰ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਰੋਬੋਟਿਕਸ ਅਤੇ ਆਟੋਮੇਸ਼ਨ ਨਿਰਮਾਣ, ਲੌਜਿਸਟਿਕਸ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਰਗੇ ਉਦਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਲਿਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹਨਾਂ ਫਾਇਦਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਵੀ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ – ਇਸ ਡਿਜੀਟਲ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਨਿਰੰਤਰ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਡਿਜੀਟਲ ਸਮਾਵੇਸ਼, ਨੈਤਿਕ AI ਵਰਤੋਂ, ਅਤੇ ਡੇਟਾ ਗੋਪਨੀਯਤਾ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
ਪਰਸਨਲ ਫਾਈਨਾਂਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ, ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਸਾਡੇ ਪੈਸੇ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਵਾਧੇ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਨੂੰ ਬਦਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਪੋਰਟਫੋਲੀਓ ਨੂੰ ਔਨਲਾਈਨ ਟਰੈਕ ਕਰਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਆਪਣੇ ਫ਼ੋਨ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਟੈਪ ਨਾਲ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰਨ ਤੱਕ, ਨਿਵੇਸ਼ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਆਸਾਨ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਸਹੂਲਤ ਇੱਕ ਛੁਪੀ ਹੋਈ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ – ਉਹ ਚੁਣੌਤੀ ਹੈ, ਸਾਡੀ ਡਿਜੀਟਲ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਵਧ ਰਿਹਾ ਖ਼ਤਰਾ। ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਲਈ, ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਪਾਸਵਰਡ ਜਾਂ ਐਪਸ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਇਹ ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧ ਦੀ ਵਧਦੀ ਲਹਿਰ ਤੋਂ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਵਿੱਤੀ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਬਾਰੇ ਵੀ ਹੈ।
ਕਲਪਨਾ ਕਰੋ: ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਪੋਰਟਫੋਲੀਓ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਈ ਸਾਲ ਸਖ਼ਤ ਬੱਚਤ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਏ ਹਨ। ਇੱਕ ਦਿਨ, ਕਿਸੇ ਸ਼ੱਕੀ ਲਿੰਕ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਨਾਲ ਕਲਿੱਕ ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਖਾਤੇ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਕਮੀ ਤੁਹਾਡੀ ਪੂਰੀ ਯੋਜਨਾ ਨੂੰ ਜੋਖਮ ਵਿੱਚ ਪਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਵਿਚਾਰ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਇੱਕ ਹਕੀਕਤ ਵੀ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਅੱਜ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਿਵੇਸ਼ਕ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧੀ ਸਿਰਫ਼ ਵੱਡੇ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਜਾਂ ਅਮੀਰ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਹੀ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਨਹੀਂ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ – ਉਹ ਆਪਣਾ ਧਿਆਨ ਆਮ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਵੱਲ ਮੋੜ ਰਹੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਮਜ਼ੋਰੀਆਂ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਉਠਾਉਣ ਲਈ ਵਧਦੇ ਚਲਾਕ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਇੱਕ ਆਮ ਚਾਲ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ ਫਿਸ਼ਿੰਗ। ਸਕੈਮਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਵਿੱਤੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਜਾਂ ਸਲਾਹਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਹੋਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਈਮੇਲ ਜਾਂ ਮੈਸੇਜ ਭੇਜਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਾਸਵਰਡ ਵਰਗੀ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਂਝੀ ਕਰਨ ਲਈ ਮੂਰਖ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਨਤੀਜੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ – ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਣਅਧਿਕਾਰਤ ਟ੍ਰਾਂਜ਼ੈਕਸ਼ਨਾਂ, ਕਈ ਅਜਿਹੇ ਟ੍ਰੇਡ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਮਨਜ਼ੂਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਾਂ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਤੁਹਾਡਾ ਖਾਤਾ ਖਾਲੀ ਹੋ ਜਾਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਫਿਰ ਪਛਾਣ ਦੀ ਚੋਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਅਪਰਾਧੀ ਚੋਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਵਹਾਰ ਜਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਬੈਂਕ ਖਾਤਿਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਮ ‘ਤੇ ਕਰਜ਼ਾ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਤੁਹਾਨੂੰ ਵਿੱਤੀ ਗੜਬੜ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਤੀ ਭਵਿੱਖ ‘ਤੇ ਇਸਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣਾ ਪਵੇਗਾ।
ਕੁਝ ਹਮਲੇ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰੈਨਸਮਵੇਅਰ, ਹੋਰ ਵੀ ਅੱਗੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹੈਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਖਾਤਿਆਂ ਜਾਂ ਵਿੱਤੀ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਤੋਂ ਲਾਕ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਪਹੁੰਚ ਨੂੰ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਲਈ ਭੁਗਤਾਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਭਾਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਨਹੀਂ ਹੋ, ਅਜਿਹੇ ਹਮਲੇ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਵਿੱਤੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਘਨ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਲੈਣ-ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਫੰਡਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਜੋਖਮ ਸਿਰਫ਼ ਤੁਹਾਡੀ ਮਿਹਨਤ ਦੀ ਕਮਾਈ ਨੂੰ ਹੀ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੇ। ਆਪਣੀ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਕਮਾਏ ਪੈਸੇ ਨੂੰ ਜੋਖਮ ਵਿੱਚ ਦੇਖਣ ਦਾ ਮਾਨਸਿਕ ਤਣਾਅ, ਅਜਿਹੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਉਭਰਨ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦਾ ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਮਿਹਨਤ, ਅਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੀ ਘਾਟ ਵੱਡੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਲਈ, ਇਸ ਦਾ ਅਰਥ ਡਿਜੀਟਲ ਵਿੱਤੀ ਦੁਨੀਆ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਮੌਕਿਆਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਜਾਣਾ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹਨਾਂ ਜੋਖਮਾਂ ਤੋਂ ਨਿਰਾਸ਼ ਨਾ ਹੋਵੋ। ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਉੱਨਤ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦਾ ਕੋਈ ਗਿਆਨ ਹੋਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ – ਸਿਰਫ਼ ਸੁਚੇਤ ਰਹਿਣਾ ਅਤੇ ਕੁਝ ਸਮਾਰਟ ਆਦਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਖ਼ਤਰਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਪਾਸਵਰਡ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਉਣਾ ਅਤੇ ਪਾਸਵਰਡ ਮੈਨੇਜਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ।
-
ਆਪਣੇ ਸਾਰੇ ਖਾਤਿਆਂ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਤ, ਵਿਲੱਖਣ ਪਾਸਵਰਡ ਵਰਤੋ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਅਪਡੇਟ ਕਰੋ।
-
ਮਾਹਰ ਪਾਸਵਰਡ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪਾਸਵਰਡ ਮੈਨੇਜਰ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ।
-
ਮਲਟੀ-ਫੈਕਟਰ ਪ੍ਰਮਾਣੀਕਰਨ (MFA) ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਚਾਲੂ ਕਰ ਕੇ ਰੱਖੋ।
-
ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਸੰਭਵ ਹੋਵੇ, ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਇੱਕ ਵਾਧੂ ਪਰਤ ਜੋੜਨ ਲਈ ਵਾਧੂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਾਅ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਫ਼ੋਨ ‘ਤੇ ਭੇਜੇ ਗਏ ਵੈਰੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਕੋਡ, ਨੂੰ ਆਨ ਕਰ ਕੇ ਰੱਖੋ।
-
ਡਿਵਾਈਸ ਨੂੰ ਅਨਲੌਕ ਕਰਨ ਲਈ ਨਿੱਜੀ ਡਿਵਾਈਸ ‘ਤੇ ਬਾਇਓਮੈਟ੍ਰਿਕਸ ਨੂੰ ਆਨ ਕਰ ਕੇ ਰੱਖੋ।
-
ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਅਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਹਮਲਿਆਂ ਤੋਂ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹੋ।
-
ਉਹਨਾਂ ਈਮੇਲਾਂ ਜਾਂ ਮੈਸੇਜ ਆਦਿ ਤੋਂ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹੋ ਜੋ ਤੁਹਾਡੇ ਬੈਂਕ, ਮਿਊਚੁਅਲ ਫੰਡ ਜਾਂ ਵਿੱਤੀ ਸਲਾਹਕਾਰ ਤੋਂ ਜਾਪਦੇ ਹਨ। ਧੋਖੇਬਾਜ਼ ਅਕਸਰ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਨਕਲੀ ਵਰਜ਼ਨ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਂਝੀ ਕਰ ਸਕੋ। ਜਦੋਂ ਸ਼ੱਕ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਅਧਿਕਾਰਤ ਚੈਨਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਿੱਧੇ ਆਪਣੀ ਵਿੱਤੀ ਸੰਸਥਾ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰੋ।
ਆਪਣੇ ਡਿਵਾਈਸ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰੋ
-
ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਓ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਵਿੱਤੀ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਲਈ ਸਿਰਫ਼ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਅਤੇ ਐਪਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋ। ਸਾਫਟਵੇਅਰ, ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਅਤੇ ਐਂਟੀਵਾਇਰਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਨੂੰ ਅਪਡੇਟ ਰੱਖੋ।
-
ਚੋਰੀ ਜਾਂ ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਡੇਟਾ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਡਿਵਾਈਸ ਏਨਕ੍ਰਿਪਸ਼ਨ ਨੂੰ ਆਨ ਕਰ ਕੇ ਰੱਖੋ।
-
ਆਪਣੀ ਡਿਵਾਈਸ ਦੀ ਸਕ੍ਰੀਨ ਨੂੰ ਲਾਕ ਰੱਖੋ, ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਆਟੋ ਲਾਕ ਨੂੰ ਆਨ ਕਰ ਕੇ ਰੱਖੋ।
-
ਸੈਸ਼ਨ ਹਾਈਜੈਕਿੰਗ ਨੂੰ ਰੋਕਣ, ਟਰੈਕਿੰਗ ਜਾਂ ਆਟੋ-ਲੌਗਇਨ ਜੋਖਮਾਂ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰਨ ਲਈ ਬ੍ਰਾਊਜ਼ਰ ਤੋਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਕੂਕੀਜ਼ ਅਤੇ ਹਿਸਟਰੀ ਕਲੀਅਰ ਕਰੋ।
-
ਜਨਤਕ ਜਾਂ ਸ਼ੇਅਰਿੰਗ ਨੈੱਟਵਰਕਾਂ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ ਖਾਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲੌਗਇਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਚੋ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਹੈਕਰਾਂ ਲਈ ਆਸਾਨ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
-
ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਖਾਤਿਆਂ ਜਾਂ ਵਿੱਤੀ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ VPN ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ।
-
ਔਨਲਾਈਨ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰੋ।
-
ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ‘ਤੇ ਆਪਣੀ ਜਨਮ ਮਿਤੀ ਜਾਂ ਵਿੱਤੀ ਹਿੱਤਾਂ ਵਰਗੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਂਝੀ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹੋ, ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧੀ ਇਸ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
-
ਫ਼ੋਨ ਜਾਂ ਮੈਸੇਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਂਝੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਚੋ।
-
ਵਿੱਤੀ ਖਾਤਿਆਂ ਦੀ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰੋ।
-
ਅਣਅਧਿਕਾਰਤ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਜਲਦੀ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਖਾਤੇ ਦੇ ਸਟੇਟਮੈਂਟਾਂ ਅਤੇ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦੀ ਅਕਸਰ ਸਮੀਖਿਆ ਕਰਦੇ ਰਹੋ।
-
ਰੈਨਸਮਵੇਅਰ ਦੇ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਬੈਕਅੱਪ ਸੁਰੱਖਿਅਤ, ਔਫਲਾਈਨ ਸਥਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਸਟੋਰ ਕਰੋ।
ਉੱਭਰ ਰਹੇ ਖਤਰਿਆਂ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਅਤ ਕਰੋ: ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀਆਂ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਉਠਾਉਣ ਲਈ ਲਗਾਤਾਰ ਨਵੇਂ ਤਰੀਕੇ ਲੱਭ ਰਹੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਤੁਹਾਡੀ ਔਨਲਾਈਨ ਗਤੀਵਿਧੀ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਲਈ ਅਕਸਰ ਅੱਪਡੇਟ ਅਤੇ ਸੁਝਾਅ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਅੱਪਡੇਟ ਰਹਿਣਾ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇੱਕ ਕਦਮ ਅੱਗੇ ਰਹਿਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸੂਚਿਤ ਰਹੋ, ਸੁਚੇਤ ਰਹੋ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧ ਦੀ ਘਟਨਾ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਨ ਲਈ ਤੁਸੀਂ 1930 ‘ਤੇ ਸੰਪਰਕ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ਜਾਂ cybercrime.gov.in ‘ਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹੋ।
