ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਚ ਅੱਜ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਮੁਸਲਿਮ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਖਤਨਾ, ਜਾਣੋ ਕਿੰਨੀ ਭਿਆਨਕ ਹੈ ਇਹ ਪ੍ਰਥਾ

Muslim Women Circumcision: ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਮੁਸਲਿਮ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਖਤਨਾ ਦੀ ਪ੍ਰਥਾ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਬਹਿਸ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸਲਾਮ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਸੁੰਨਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਕੁਝ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਖ਼ਤਨਾ ਕਰਨ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਵੀ ਹੈ। ਪਰ ਹੁਣ ਇਹ ਪ੍ਰਥਾ ਮੁਸਲਿਮ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਡਰਾਉਣੀ ਬਣਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਕਈ ਅਜਿਹੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਅੱਗੇ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਇਸ ਪ੍ਰਥਾ ਕਾਰਨ ਹੋਏ ਦਰਦ ਨੂੰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਬਿਆਨ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਇਸ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਵੀ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ‘ਫੀਮੇਲ ਜੈਨੇਟਲ ਮਿਊਟੀਲੇਸ਼ਨ’ (FGM) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਰੂੜੀਵਾਦੀ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਖਤਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ‘ਸ਼ੁੱਧ’ ਜਾਂ ‘ਵਿਆਹ ਲਈ ਤਿਆਰ’ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਅਲ ਜਜ਼ੀਰਾ ਨੇ ਆਪਣੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਦੋ ਦਹਾਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਪਰੀ ਇੱਕ ਘਟਨਾ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇੱਕ ਮਾਸੂਮ ਸੱਤ ਸਾਲ ਦੀ ਬੱਚੀ ਦਾ ਉਸ ਦੀ ਮਾਸੀ ਨੇ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਖਤਨਾ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਕੁੜੀ ਦੀ ਮਾਂ ਦੀ ਸਹਿਮਤੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ। ਪਰ ਕੁੜੀ ਜੋ ਹੁਣ 27 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਔਰਤ ਹੈ, ਉਸ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਮਰੀਅਮ ਨਾਂ ਦੀ ਇਸ ਔਰਤ ਦੇ ਭਰੋਸੇ ਨੂੰ ਤੋੜ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ‘ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਭਰੋਸਾ ਸੀ। ਇਹ ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਸੀ। ਉਸ ਭਿਆਨਕ ਦਿਨ ਦੇ ਦਾਗ ਅੱਜ ਵੀ ਮਰੀਅਮ ਦੇ ਸਰੀਰ ‘ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਹਨ।

ਕਿੰਨਾ ਖਤਰਨਾਕ ਹੈ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਖਤਨਾ?
ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਖਤਨਾ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਲੀਟੋਰਿਸ ਨੂੰ ਕੱਟ ਕੇ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਡਾਕਟਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਖਤਨਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਜਨਨ ਸੰਬੰਧੀ ਪੇਚੀਦਗੀਆਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਲੀਟੋਰਿਸ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਅੰਗ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਸਾਂ ਦੇ ਅੰਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਮਾਦਾ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਅੰਗ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਇਸ ਨੂੰ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਦਿਮਾਗੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਕੱਟ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਸਨਸਨੀ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਾਣਬੁੱਝ ਕੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਜਣਨ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਕੱਟਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਬੋਲਚਾਲ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਖਤਨਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। WHO ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕੋਈ ਵੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਜੋ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਡਾਕਟਰੀ ਕਾਰਨ ਦੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਜਣਨ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਬਦਲਦੀ ਹੈ, ਨੂੰ FGM ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਸ ਅਭਿਆਸ ਨਾਲ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਫਾਇਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਬਿਲਕੁਲ ਗਲਤ ਅਤੇ ਬੇਬੁਨਿਆਦ ਤੱਥ ਹੈ।

ਕਿੰਨੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੈ ਇਹ ਪ੍ਰਥਾ?
ਪਰ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਅੱਜ ਵੀ ਧਰਮ ਅਤੇ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਨਾਂ ‘ਤੇ ਔਰਤਾਂ ‘ਤੇ ਅੱਤਿਆਚਾਰ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਖਤਨਾ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਡਾਊਨ ਟੂ ਅਰਥ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਇਹ ਬੁਰਾਈ 92 ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਥਾ ‘ਤੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਭਾਰਤ ਸਮੇਤ 51 ਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਚ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਪਾਬੰਦੀ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਕਈ ਦੇਸ਼ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਨਾਂ ‘ਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਖਤਨਾ ਅਜੇ ਵੀ ਆਮ ਹੈ। ਇਹ ਪਰੰਪਰਾ ਅਫ਼ਰੀਕੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਹੈ। ਅਫ਼ਰੀਕੀ ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਲਗਭਗ ਸਾਰੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਖਤਨਾ ਕਰਾਉਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸੋਮਾਲੀਆ, ਜਿਬੂਤੀ ਅਤੇ ਗਿਨੀ ਮੁੱਖ ਹਨ। ਮਿਸਰ ਨੇ 2008 ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਖਤਨੇ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਪਰ ਅੱਜ ਵੀ ਅਜਿਹੇ ਮਾਮਲੇ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਨ।

ਵਿਕਸਿਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਇਹ ਪ੍ਰਥਾ
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਯਮਨ, ਇਰਾਕ, ਮਾਲਦੀਵ ਅਤੇ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਖਤਨਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਪਰੰਪਰਾ ਅੱਜ ਵੀ ਏਸ਼ੀਆ, ਮੱਧ ਪੂਰਬ, ਲਾਤੀਨੀ ਅਮਰੀਕਾ, ਯੂਰਪ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਕਈ ਵਿਕਸਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਸਾਲ 2020 ‘ਚ ਯੂਨੀਸੇਫ ਨੇ ਅੰਕੜੇ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਮੁਤਾਬਕ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ‘ਚ ਲਗਭਗ 20 ਕਰੋੜ ਲੜਕੀਆਂ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਜਣਨ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਿਆ ਹੈ।

ਖਤਨਾ ਕਦੋਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?
ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਖਤਨਾ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 15 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇਹ ਕੰਮ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਹੀ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਖਤਨਾ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਲੜਕੀਆਂ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸਰੀਰਕ ਸਗੋਂ ਮਾਨਸਿਕ ਨੁਕਸਾਨ ਵੀ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਖਤਨਾ ਕਾਰਨ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਖੂਨ ਵਹਿਣਾ, ਬੁਖਾਰ, ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਦਮੇ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਉਹ ਮਰ ਵੀ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਦਾਊਦੀ ਬੋਹਰਾ ਵਿੱਚ ਆਮ ਗੱਲ
ਬੀਬੀਸੀ ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬੋਹਰਾ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਖਤਨਾ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਰੀਅਮ ਵੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਦਾਊਦੀ ਬੋਹਰਾ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ੀਆ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸੰਪਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ਆਬਾਦ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਖਤਨਾ ਇੱਕ ਆਮ ਪ੍ਰਥਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਅੰਦਾਜ਼ੇ ਮੁਤਾਬਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ 75-85 ਫੀਸਦੀ ਦਾਊਦੀ ਬੋਹਰਾ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਖਤਨਾ ਕਰਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਦਾਊਦੀ ਬੋਹਰਾ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੀ ਅੰਦਾਜ਼ਨ ਆਬਾਦੀ ਇੱਕ ਲੱਖ ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੈ। ਦਾਊਦੀ ਬੋਹਰਾ ਔਰਤਾਂ ਜਾਂ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਅਨੱਸਥੀਸੀਆ ਅਤੇ ਨਸਬੰਦੀ ਵਾਲੇ ਸੰਦਾਂ ਦੇ ਖਤਨਾ ਕਰਵਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਔਰਤਾਂ ਹਨ ਜੋ ਕਰਾਚੀ ਵਰਗੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕਰਵਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ
ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ (UN) ਨੇ ਇਸ ਅਭਿਆਸ ਨੂੰ ‘ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ’ ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਅਤੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਵਧਾਉਣ ਲਈ, 6 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ‘ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਡੇਅ ਆਫ ਜ਼ੀਰੋ ਟਾਲਰੈਂਸ ਫਾਰ ਐੱਫ.ਜੀ.ਐੱਮ.’ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ ਇਸ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ 2030 ਤੱਕ ਇਸ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪਰ ਅਸਲੀਅਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਕੁੜੀਆਂ ਅਤੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦਰਦ ਵਿੱਚੋਂ ਗੁਜ਼ਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।