144 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਤੋਂ ਖੂਬ ਪੈਸਾ ਕਮਾਉਂਦੀ ਸੀ ਸਰਕਾਰ, 20 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਲਗਾ ਕੇ ਕਮਾਏ ਸਨ 50 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ… – News18 ਪੰਜਾਬੀ
ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਯੋਗੀ ਆਦਿੱਤਿਆਨਾਥ ਸਰਕਾਰ ਕੁੰਭ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਉਪਯੋਗਤਾ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ। ਯੂਪੀ ਦੀ ਭਾਜਪਾ ਸਰਕਾਰ ਇਹ ਦਲੀਲ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਮਾਗਮ ਆਰਥਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰਾਜ ਨੂੰ ਆਰਥਿਕ ਹੁਲਾਰਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਯੂਪੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਾਰ ਕੁੰਭ ਵਿੱਚ 2 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀਆਂ ਆਰਥਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਵਾਰ ਕੁੰਭ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਖਾਸ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਕੁੰਭ ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜੋ ਹਰ 144 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 1882 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਯਾਗ ਵਿੱਚ ਪੂਰਨ ਕੁੰਭ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਕੁੰਭ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਨਜ਼ਰੀਏ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਵੀ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕੁੰਭ ‘ਤੇ ਕਰੀਬ 20 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਕੁੰਭ ਦੇ ਆਯੋਜਨ ਤੋਂ ਕਰੀਬ 50 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਦੀ ਆਮਦਨ ਹੋਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਕਾਰਜਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਖਰਚੇ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹਨ: ਇਤਿਹਾਸਕ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹੈ ਕਿ 1882 ਦੇ ਕੁੰਭ ਦੌਰਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਕਿੰਨਾ ਖਰਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਕਿੰਨਾ ਮਾਲੀਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ, ਉੱਤਰ ਪੱਛਮੀ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਏ.ਆਰ. ਰੀਡ ਨੇ ਕੁੰਭ ਦੇ ਸੰਗਠਨ ‘ਤੇ ਇਕ ਰਿਪੋਰਟ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ 1882 ਦੇ ਪੂਰਨ ਕੁੰਭ ਵਿੱਚ ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮੇਲਾ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ 20,228 ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਤੋਂ 49,840 ਰੁਪਏ ਦਾ ਮਾਲੀਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਭਾਵ ਲਗਭਗ 250 ਫੀਸਦੀ ਮੁਨਾਫਾ। ਰੀਡ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਹ ਰਕਮ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਕਾਰਜਾਂ ਵਿੱਚ ਖਰਚ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਇਸ ਵਾਰ ਕੁੰਭ ਵਿੱਚ 6382 ਕਰੋੜ ਦਾ ਬਜਟ ਹੈ: ਇਸ ਵਾਰ ਦੇ ਕੁੰਭ ਸਮਾਗਮ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇਹ ਮੇਲਾ ਕਰੀਬ ਚਾਰ ਹਜ਼ਾਰ ਹੈਕਟੇਅਰ ਵਿੱਚ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਪੂਰੇ ਸਮਾਗਮ ਦੌਰਾਨ 40-45 ਕਰੋੜ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਯਾਗ ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ 45 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਲਈ 6382 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਬਜਟ ਅਲਾਟ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ 5600 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸਮਾਗਮ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਅਲਾਟ ਕੀਤੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 2019 ਦੇ ਅਰਧ ਕੁੰਭ ਵਿੱਚ 3700 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਸਨ।
ਇਸ ਵਾਰ ਯੂਪੀ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਯੋਗੀ ਆਦਿਤਿਆਨਾਥ ਦੇ ਸਲਾਹਕਾਰ ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਆਈਏਐਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਵਨੀਸ਼ ਅਵਸਥੀ ਕੁੰਭ ਦੀਆਂ ਆਰਥਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਹੋਰ ਵੀ ਆਸ਼ਾਵਾਦੀ ਹਨ। ਇਕ ਮੀਡੀਆ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਅਵਸਥੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁੱਲ ਆਰਥਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀ 3.2 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਆਰਥਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਦਾ ਤੁਰੰਤ ਮੁਲਾਂਕਣ ਅਸਲ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਘੱਟ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਉਣ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕੁੰਭ ‘ਚ ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਹਰ ਸ਼ਰਧਾਲੂ 8 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਵੀ ਖਰਚ ਕਰੇ ਤਾਂ ਇਹ ਅੰਕੜਾ 3.2 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰੇਗਾ ਕਿ ਮੁਲਾਂਕਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਪ੍ਰਯਾਗ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਨਹੀਂ।
ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਵਿਭਾਗ ਅਨੁਸਾਰ ਹੁਣ ਤੱਕ 45 ਹਜ਼ਾਰ ਪਰਿਵਾਰ ਕੁੰਭ ਸਮਾਗਮ ਦੌਰਾਨ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦਾ ਲਾਭ ਲੈ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਮੇਲੇ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਲਈ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਵਿਕਾਸ ਕਾਰਜ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਹਨ ਜਾਂ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਗੰਗਾ ਨਦੀ ‘ਤੇ 6 ਮਾਰਗੀ ਪੁਲ ਅਤੇ 275 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਲਾਗਤ ਨਾਲ ਬਣੇ ਚਾਰ ਮਾਰਗੀ ਓਵਰਬ੍ਰਿਜ ਵਰਗੇ ਵੱਡੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਪੂਰੇ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਕੁੰਭ ਦੇ ਆਯੋਜਨ ਲਈ ਸ਼ਹਿਰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਿਆਰ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ।
