ਲੇਬਨਾਨ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਪੇਜਰ ਹੋਏ ਬਲਾਸਟ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਚੀਨ ਦੀ 5G ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ‘ਤੇ ਲਗਾਈ ਰੋਕ, ਪੜ੍ਹੋ ਪੂਰੀ ਖ਼ਬਰ

17 ਸਤੰਬਰ 2024 ਨੂੰ ਦੁਪਹਿਰ 3:30 ਵਜੇ ਲੇਬਨਾਨ ਅਤੇ ਸੀਰੀਆ ਦੇ ਕਈ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਧਮਾਕੇ ਹੋਏ। ਇਹ ਅਜਿਹਾ ਹਮਲਾ ਸੀ ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਹ ਪੇਜਰ (Pager) ਜੋ ਹਿਜ਼ਬੁੱਲਾ ਲੜਾਕਿਆਂ ਕੋਲ ਸੰਚਾਰ ਲਈ ਸਨ, ਉਹ ਇੱਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਫਟਣ ਲੱਗੇ। ਕਰੀਬ ਪੰਜ ਹਜ਼ਾਰ ਧਮਾਕੇ ਹੋਏ ਦੱਸੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਹਮਲੇ ‘ਚ 11 ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ 4000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਜ਼ਖਮੀ ਹਨ।

ਇਸ ਹਮਲੇ ਲਈ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੀ ਜਾਸੂਸੀ ਏਜੰਸੀ ਮੋਸਾਦ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਠਹਿਰਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਬੇਰੂਤ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਈਰਾਨੀ ਰਾਜਦੂਤ ਮੋਜਤਬਾ ਅਮੀਨੀ ਵੀ ਇਸ ਪੇਜਰ ਧਮਾਕੇ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਗਏ। ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅੱਖ ਗੁਆ ਦਿੱਤੀ।

ਇਹ ਹਮਲਾ ਕਿਸ ਨੇ ਕੀਤਾ? ਤਰੀਕਾ ਕੀ ਸੀ?
ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇਸ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਕਿਸੇ ਨੇ ਨਹੀਂ ਲਈ ਹੈ। ਪਰ ਦੋਸ਼ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ‘ਤੇ ਮੜ੍ਹਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਬਣੀ ਤਾਂ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ? ਕੀ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵੀ ਪੈਦਾ ਹੋਵੇਗੀ?

ਕੀ ਪੇਜਰ ਧਮਾਕੇ ਇੱਕ ਸਾਈਬਰ ਹਮਲਾ ਸੀ?
ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਪੇਜਰ ਨੂੰ ਹੈਕ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਰਿਮੋਟ ਨਾਲ ਬਲਾਸਟ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੰਭਾਵਨਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ ਪੇਜਰਾਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਘੁਸਪੈਠ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸਫੋਟਕ ਲਗਾਏ। ਪੇਜਰ ਨੂੰ ਵਿਸਫੋਟਕ ਯੰਤਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਾਂ ਇਸ ਤ੍ਰਾਹ ਕਹਿ ਲਓ ਕਿ ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਹਥਿਆਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।

ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪੇਜਰਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕਿੱਥੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਗਈ?

ਸਾਈਬਰ ਹੈਕਿੰਗ ਦਾ ਕੋਈ ਮਾਮਲਾ ਦਰਜ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਸੋਚ ਰਹੇ ਹੋ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਮੋਬਾਈਲ ਨੂੰ ਕੋਈ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸੰਸਥਾ ਹਥਿਆਰ ਬਣਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਨਿਸਚਿੰਤ ਰਹੋ। ਜਿਹੜੇ ਪੇਜਰ ਫਟ ਗਏ ਹਨ ਉਹ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਯੰਤਰ ਹਨ, ਡਿਜੀਟਲ ਨਹੀਂ। ਇਹ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਯੁੱਧ ਹੈ।

ਜੇਕਰ ਪੇਜ਼ਰ ਧਮਾਕਾ ਹੈਕਿੰਗ ਕਰਕੇ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਕਿਵੇਂ ਹੋਇਆ?
ਹਿਜ਼ਬੁੱਲਾ ਨੂੰ ਇਹ ਪੇਜ਼ਰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਚੈਨਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੂੰ ਸ਼ਾਇਦ ਇਹਨਾਂ ਪੇਜਰਾਂ ਦੀ ਨਵੀਂ ਸ਼ਿਪਮੈਂਟ ਬਾਰੇ ਖੁਫੀਆ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਮੋਸਾਦ ਦੇ ਏਜੰਟ ਇਸ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਪੇਜਰਾਂ ਨੂੰ ਬਲਾਸਟ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਿਗਾੜਿਆ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਿਮੋਟ ਤੋਂ ਬਲਾਸਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਇਹ ਇਕੱਠੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਧਮਾਕੇ ਵਾਲੇ ਪੇਜ਼ਰ ਤਾਈਵਾਨੀ ਕੰਪਨੀ ਗੋਲਡ ਅਪੋਲੋ ਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਇਹ ਪੇਜਰ ਨਹੀਂ ਬਣਾਏ ਹਨ। ਇਸ ਨੂੰ ਯੂਰਪੀਅਨ ਕੰਪਨੀ ਬੀਏਸੀ ਨੇ ਬਣਾਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਗੋਲਡ ਅਪੋਲੋ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਲਾਇਸੈਂਸ ਲਿਆ ਹੈ। ਹਮਲੇ ਲਈ ਸਪਲਾਈ ਚੇਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਅਜਿਹੀ ਕੰਪਨੀ ਚੁਣੀ ਗਈ ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਦੁਨੀਆ ਘੱਟ ਜਾਣਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਪਤਾ ਨਹੀਂ।

ਹਿਜ਼ਬੁੱਲਾ ਪੁਰਾਣੇ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਪੇਜਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਉਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ?
ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਜਾਣਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਕੋਲ ਨਵੀਂ ਤਕਨੀਕ ਨੂੰ ਰੋਕਣ, ਹੈਕ ਕਰਨ ਅਤੇ ਟਰੈਕ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਆਧੁਨਿਕ ਡਿਜੀਟਲ ਸੰਚਾਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਪਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੰਟਰਨੈੱਟ, ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਜਾਂ ਲੈਂਡਲਾਈਨ। ਇਸ ਲਈ ਹਿਜ਼ਬੁੱਲਾ ਨੇ ਪੁਰਾਣੀ ਤਕਨੀਕ ‘ਤੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਪੇਜਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਜੋ ਨਿਗਰਾਨੀ ਤੋਂ ਬਚ ਸਕਣ। ਘੱਟ ਵਰਤੇ ਗਏ ਪੇਜਰਾਂ ਨੂੰ ਹੈਕਿੰਗ ਅਤੇ ਟਰੈਕ ਕਰਨਾ ਆਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਭਾਰਤ ਨੇ ਅਜਿਹੇ ਹਮਲਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਕੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤੇ ਹਨ?
ਭਾਰਤ ਨੇ ਅਜਿਹੇ ਹਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰ ਲਏ ਹਨ। ਸਰਕਾਰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਪਬਲਿਕ ਕਮਿਊਨੀਕੇਸ਼ਨ ਹਾਰਡਵੇਅਰ ‘ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ ਭਾਰਤ ਦੀ 5G ਤਕਨੀਕ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਘੁਸਪੈਠ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਗਿਆ ਭਾਵ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਕਨੀਕ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਆਉਣ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।

ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਹਮਲਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ। ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਐੱਸ. ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ‘ਚ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਭਾਰਤ ਆਪਣੀ 5ਜੀ ਤਕਨੀਕ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਉੱਨਤ ਹੈ। ਇਹ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੋਵੇਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਾਜ਼ੋ-ਸਾਮਾਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਸੀਸੀਟੀਵੀ ਕੈਮਰੇ ਚੀਨ ਨਾਲ ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ ਜੁੜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਵੀ ਖਤਰਾ ਹੈ।