ਲਿਵਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਡਾਕਟਰ ਸਰੀਨ ਦੀ ਚਿਤਾਵਨੀ, ਘਰ ਦਾ ਹਰ ਤੀਜਾ ਵਿਅਕਤੀ ਹੈ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ, ਮੰਨੋ ਇਹ ਸਲਾਹ

ਡਾ: ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ ਸਰੀਨ ਨੂੰ ਲਿਵਰ ਦਾ ਸਰਵੋਤਮ ਡਾਕਟਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਉਹ ਲਿਵਰ ਬਾਰੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਰਿਸਰਚ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਡਾਕਟਰ ਸਰੀਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹਰ ਤਿੰਨ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਫੈਟੀ ਲੀਵਰ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਹਾਲਤ ਹੋਰ ਵੀ ਮਾੜੀ ਹੈ। ਰਾਜਧਾਨੀ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਦੋ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਫੈਟੀ ਲੀਵਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਲੋਕ ਇਸ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਲਿਵਰ ਵਿੱਚ ਫੈਟੀ ਲਿਵਰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਵਧਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਤੁਹਾਡੇ ਪੂਰੇ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਬਰਬਾਦ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਫੈਟੀ ਲੀਵਰ ਇਨਸੁਲਿਨ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸ਼ੂਗਰ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਮੋਟਾਪਾ ਵੀ ਵਧਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।

ਫੈਟੀ ਲਿਵਰ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ?
ਏਐਨਆਈ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ ਡਾ. ਕੇ ਸਰੀਨ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਖਾਂਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਚਰਬੀ, ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ, ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਆਦਿ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਭ ਆਖਿਰਕਾਰ ਲਿਵਰ ਤੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲਿਵਰ ਇਸਨੂੰ ਊਰਜਾ ਵਿੱਚ ਬਦਲਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜੋ ਵੀ ਬਚੇਗਾ, ਉਹ ਹਾਰਮੋਨਸ ਅਤੇ ਐਂਜ਼ਾਈਮਜ਼ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੋ ਵੀ ਬਚੇਗਾ ਉਹ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਜੇਕਰ ਐਨਰਜੀ ਬਚੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਚਰਬੀ ਦੇ ਰੂਪ ‘ਚ ਰਹਿ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਲੀਵਰ ‘ਚ ਜਮ੍ਹਾ ਹੋਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜਮ੍ਹਾ ਹੋਣ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਇਹ ਫੈਟੀ ਲਿਵਰ ਦੀ ਬੀਮਾਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵਾਧੂ ਚਰਬੀ ਲਿਵਰ ਵਿੱਚ ਜ਼ਖ਼ਮ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ਜੋ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਗੰਭੀਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਸਿਰੋਸਿਸ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਲਿਵਰ ਦਾ ਕੈਂਸਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੈਲੋਰੀ ਦੀ ਖਪਤ ਇਸ ਲਈ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਕੈਲੋਰੀ ਖਰਚ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਚਰਬੀ ਬਣਨ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਲਿਵਰ ਵਿੱਚ ਜਮ੍ਹਾਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਫੈਟੀ ਲਿਵਰ ਦੀ ਬੀਮਾਰੀ ਦਾ ਪਤਾ ਕਿਵੇਂ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ: ਡਾ: ਸਰੀਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਡੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਵਾਧੂ ਕੈਲੋਰੀ ਪੈਦਾ ਹੋਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਲੀਵਰ ਵਿੱਚ ਚਰਬੀ ਜਮ੍ਹਾ ਹੋਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਲਿਵਰ ਵਿੱਚ ਲਿਵਰ ਦੇ ਭਾਰ ਨਾਲੋਂ 5 ਫੀਸਦੀ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਫੈਟ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਫੈਟੀ ਲਿਵਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 10 ਫੀਸਦੀ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚਰਬੀ ਫੈਟੀ ਲਿਵਰ ਦੀ ਬੀਮਾਰੀ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। 30 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚਰਬੀ ਗ੍ਰੇਡ ਦੋ ਪੱਧਰ ਦੀ ਫੈਟੀ ਲਿਵਰ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ 50 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚਰਬੀ ਐਡਵਾਂਸ ਸਟੇਜ ਫੈਟੀ ਲਿਵਰ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਲੀਵਰ ਛਿੱਲਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਜ਼ਖਮ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਫਿਰ ਸਿਰੋਸਿਸ ਅਤੇ ਲਿਵਰ ਦਾ ਕੈਂਸਰ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਬਾਹਰੋਂ ਸਮਝਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਲੀਵਰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਸਖ਼ਤ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਉਸ ਵਿੱਚ ਫਾਈਬਰੋਸਿਸ ਹੋਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸਦੇ ਲਈ ਕੁਝ ਟੈਸਟ ਹਨ ਜੋ ਡਾਕਟਰ ਲਿਖਦੇ ਹਨ। ਫਿਰ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਫੈਟੀ ਲਿਵਰ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਕਿਹੜੀ ਸਟੇਜ ਉੱਤੇ ਹੈ।

ਫੈਟੀ ਲਿਵਰ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਦਰਅਸਲ, ਹਰ ਤਿੰਨ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਨੂੰ ਫੈਟੀ ਲਿਵਰ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਇਹ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਫੈਟੀ ਲਿਵਰ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਕੁਝ ਜੋਖਮ ਦੇ ਕਾਰਕ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਜੋਖਮ ਕਾਰਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਤਾਂ ਅਜਿਹੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਫੈਟੀ ਲੀਵਰ ਦਾ ਵਧੇਰੇ ਖ਼ਤਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਖੂਨ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਫੈਟੀ ਲਿਵਰ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋਖਮ ਵੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਮੋਟਾਪਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ BMI 23 ਤੋਂ 25 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਫੈਟੀ ਲੀਵਰ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਤਰਾ ਹੈ ਜੇਕਰ BMI 25 ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਫੈਟੀ ਲਿਵਰ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੂਗਰ, ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ, ਹਾਈ ਕੋਲੈਸਟ੍ਰੋਲ ਹੈ, ਅਜਿਹੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਫੈਟੀ ਲਿਵਰ ਦੀ ਬੀਮਾਰੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖ਼ਤਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਲਿਵਰ ਦੀ ਜਾਂਚ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰਵਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕਦਮ ਚੁੱਕਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।

ਆਪਣੇ ਬਚਾਅ ਲਈ ਮੰਨੋ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਇਹ ਸਲਾਹ: ਡਾ: ਸਰੀਨ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਅੱਜ ਤੋਂ ਹੀ ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਭੋਜਨ ਦਾ ਸੇਵਨ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿਓ। ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਫੂਡ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਉਹ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਜੋ ਫੈਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਪੈਕਡ ਪੇਸਟਰੀਆਂ, ਬਿਸਕੁਟ, ਚਾਕਲੇਟ ਜਾਂ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ (ਹਾਈ ਸ਼ੈਲਫ ਲਾਈਫ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ), ਰਿਫਾਇੰਡ ਆਟੇ ਜਾਂ ਮੈਦੇ ਤੋਂ ਬਣੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ, ਖੰਡ ਸਭ ਤੋਂ ਖਤਰਨਾਕ ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਭੋਜਨ ਹਨ। ਡਾ: ਸਰੀਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਫੈਟੀ ਲਿਵਰ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਖਾਓ ਜੋ ਸੋਜ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ। ਪੀਜ਼ਾ, ਬਰਗਰ, ਫਾਸਟ ਫੂਡ, ਜੰਕ ਫੂਡ, ਰੈੱਡ ਮੀਟ ਆਦਿ ਚੀਜ਼ਾਂ ਇੰਫਲਾਮੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਰਿਫਾਈਂਡ ਭੋਜਨ ਜਿਵੇਂ ਚਿਪਸ, ਕੂਕੀਜ਼, ਪੇਸਟਰੀ ਆਦਿ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰੋ।

ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖੋ ਕਿ ਅਲਕੋਹਲ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਭੋਜਨ ਹੈ। ਇਸ ਸਭ ਦੀ ਬਜਾਏ ਕੁਦਰਤੀ ਤੱਤਾਂ ਨਾਲ ਘਰ ਵਿੱਚ ਪਕਾਇਆ ਭੋਜਨ ਖਾਓ। ਹਰੀਆਂ ਪੱਤੇਦਾਰ ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਪਾਲਕ, ਗੋਭੀ, ਸ਼ਿਮਲਾ ਮਿਰਚ, ਮੱਛੀ, ਸ਼ਕਰਕੰਦੀ, ਤਾਜ਼ੇ ਫਲ, ਸਟ੍ਰਾਬੇਰੀ, ਬਲੂਬੇਰੀ, ਸਾਬਤ ਅਨਾਜ, ਬੀਜ, ਮੇਵੇ, ਬਦਾਮ, ਅਖਰੋਟ ਆਦਿ ਦਾ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਸੇਵਨ ਕਰੋ। ਕਸਰਤ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਡਾ: ਸਰੀਨ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਪਸੀਨਾ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ ਉਹ ਕਸਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਪੈਦਲ ਚੱਲਦੇ ਹੋ, ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਸੀਨਾ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਕੋਈ ਫਾਇਦਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਉਹੀ ਕਸਰਤ ਕਰੋ ਜਿਸ ਨਾਲ ਪਸੀਨਾ ਆਵੇ, ਤਾਂ ਹੀ ਫਾਇਦਾ ਹੋਵੇਗਾ।